Wiycie, tak sie miarkuja, co Polŏki (a terŏzki tyż hneda chned i nasze Ślōnzŏki) przijimajōm roztomajte cudze, auslynderske zwyki nikej swoji. Bali zawdy tak bōło i chichrŏł sie ci już ze tego sōm biszof Ignacy Krasicki. Jak miarkujecie mōmy sam u nŏs, fajrujymy jak sto dioskow (jŏ niy! jŏ i moje przŏciele niy!) jakiesik ichnie „walyntynki” abo tyn cołki „Halloween” skorzij Wszyjskich Świyntych. Terŏzki pomaluśku napoczynŏ sie u nŏs juzaś jakisik nowy zwyk. Ale podle raje:
Zawdy we kŏżdy trzeci szczwŏrtek listopada we Francji u żabojadōw fajrujōm taki „Beaujolais Nouveau est arrivé” co idzie przetłōmaczyć na nasze „nowe (mode) bożole akuratnie przibōło”. Jes ci to nŏjsrogszy fajer na podzim, kej wszyjskie napoczynajōm słepać blank mode, jesce niy za tela zagerowane wino. Tyn ichni jabol, te cŏłkie „bożole” to jes take gryfne szarłatne wino, kerego sie możnŏ nŏjwiyncyj na świycie słepie. Gŏdŏ sie, iże już tak wiela, co chnet moge ci go na świycie niy styknōńć dlo tych wszyjskich, kere majōm rade je słepać. I beztōż tyż terŏzki już łod kielanostuch lot napoczynŏ sie je ze srogim fajerym, ze szipc paradōm duldać, iże niyftore wōntpiōm eźli łōne bydzie dalszij take dobre, eźli niy bydzie łōne skrōny tego gorszyjsze. Ze tym „bożole” to jes gynał tak choby ze modōm dziołchōm, ze świyrgołuszkōm, dlŏ keryj jeji ristik, jeji szkowroźność jes nŏjistniyjszōm szykownościōm. Jes to po jednych pijōndzach ze dziywczycōm i modym winym, bo i jedne, i druge na isto pierōnym wartko dojzdrzywajōm a nŏjlepszij podłajżōm kej sōm richtik mode i friszne. To jes nŏjbarzij wywołane wino we krisie Beaujolais (Bożole), kery przinoleżi do Burgundii (Bourgogne) i wszyjskie, ftore chałzyrujōm, wandrujōm po tyj dziydzinie mogōm we tyn razinku dziyń coch skorzij gŏdŏł nasłepać sie tego wina we Dijon, Nevers, Auxerre, Le Creusot, Chalon-sur-Saŏne abo Montceau-Les-Mines. Nŏjwiyncyj atoli tego wina idzie nŏjść we Lyonie kaj podŏwane jes we takich dymiōnkach podanie nikiej inksze wino, łod cyzarokōw, ałstrijacki Heuriger, kerych jŏ sie miŏł przileżitość natutać we Wiydniu na Grinzigu. Niy trza tyż za dugo doczkać aże bydzie te wino fertig do słepaniŏ. Już za jakiesik kielanŏście miesiyncy jes łōne do słepaniŏ. Skuli tego tyż jes łōne tōńsze łod inkszych zortōw, ftore muszōm lygŏwać gryfnych porã lŏt.
Wiycie, tam u tych Żabojadōw na łostatek listopada to te burgundzke wino leje sie faskami. Te, ftore sie na winach rozumiōm, ftore miarkujōm, kere jes śnich nŏjlepszyjsze, to gŏdajōm, iże te „bożole” listopadowe jes ciynke, ciyrpke i gorzkowate. Niy mŏ we sia nic, coby szło wymŏwiać, kej jim leberki bydōm sztinkrować.
Nale, przeca, jakech już sam rzōndziōł, my wszyjskie Polŏki i niy-Polŏki rade przijimōmy auslynderske, cudze zwyki, i zawdy tak przecamć bōło. To jes ta naszŏ dziedzina, kaj przijmli sie take duperszwance jak Halloween, kej to dziecka polōm świycki we wydubanych, prōznych baniach, swańdajōm sie po chałpach, strŏszajōm sōmsiadōw, chichrajōm sie, larmujōm i zgobiōm wiela sie ino dŏ. Ło tych dioseckich „walyntynkach” już sam ani niy spōmna. Cosik ino mi sie zdŏ, co – jak wiym mojich landsmanōw – chycōm nasze wszyjsko, co ino capi cudzym, auslynderskim cuchym; chycymy na isto kŏżdy belakwaster.
A cōż sie to bydymy zŏwiścić ! Prŏwda ? Bydzie jedyn nowy fajer, to i dobrze!
Aha… mie tyż napytali na latośny fajer skuli tego wina, nale to niy dlō mie… pierōnym niy mōm rŏd niyzdrzałego wina!
Ojgyn z Pnioków
Dykcjónôrz:
chichrać się – śmiać się, naśmiewać się;
biszof – biskup;
ristik – dziarskość, żywotność;
szkowroźność – rześkość, świeżość;
podłajzić – tutaj: smakować;
chałzować, chałzyrować – włóczyć się, wędrować bez celu;
dymiōn, dymiōnka – baniak do fermentacji wina, gąsior szklany w koszu;
nantutać – napić się dużo, nażłopać się;
duperszwanc – bzdury, bzdety, dyrdymały, androny;