W połowie maja 2020 r. Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach, jako instytucja wdrażająca Program na terenie Województwa Śląskiego, rozpoczął przyjmowanie wniosków w Programie Priorytetowym Czyste Powietrze w nowej wersji 2.0. Zmiany są wynikiem prowadzonych na szeroką skalę konsultacji i analiz dotychczasowego działania Programu. Wprowadzono szereg usprawnień, które pozwolą na osiągnięcie wyznaczonych celów, którymi są niezmiennie – poprawa jakości powietrza oraz zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych poprzez wymianę źródeł ciepła oraz zwiększenie efektywności energetycznej budynków mieszkalnych jednorodzinnych na terenie całego kraju.

O najważniejszych zmianach w Programie mówi Michał Bugiel, z Zespołu Doradców Energetycznych Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach

Najważniejszym elementem nowej odsłony Czystego Powietrza jest uproszczenie wniosku o dofinansowanie, który w przeszłości z powodu skomplikowanej budowy i konieczności podawania szczegółowych informacji technicznych dotyczących realizowanej inwestycji, sprawiał wiele trudności przy jego wypełnianiu. Zmiany dotyczą również kryteriów dochodowych, z którymi do tej pory ściśle związana była intensywność dofinansowania dotacyjnego. Zrezygnowano z siedmiu grup dofinansowania na rzecz dwóch grup dochodowych – dla Beneficjentów uprawnionych do podstawowego oraz podwyższonego poziomu dofinansowania. Obecnie brany jest pod uwagę tylko dochód wnioskodawcy, a nie jak do tej pory średni miesięczny dochód na osobę w gospodarstwie domowym, którego obliczanie stanowiło niejednokrotnie spore wyzwanie. Podstawowy poziom dofinansowania przysługuje wnioskodawcom dochodzie rocznym nieprzekraczającym kwoty 100 tys. zł. Nabór wniosków dla osób, którym przysługuje podwyższony poziom dofinansowania z uwagi na konieczność wprowadzenia  zmian legislacyjnych, zostanie wprowadzony w późniejszym terminie. Nowy, uproszczony wniosek bazuje przede wszystkim na oświadczeniach wnioskodawcy. Dzięki zastosowaniu takiego rozwiązania nie ma już konieczności dołączania do wniosku dokumentów potwierdzających osiągnięty dochód, a liczba niezbędnych załączników została ograniczona do minimum.

Ważną zmianą w Programie, jest możliwość udzielania dofinansowania również dla przedsięwzięć już zakończonych. Nie mogą one jednak być rozpoczęte wcześniej niż 6 miesięcy przed datą złożenia wniosku o dofinansowanie oraz nie wcześniej niż 15.05.2020 r. (dzień,
w którym weszły w życie nowe zasady Programu). Do tej pory dofinansowanie nie było udzielane na przedsięwzięcia zakończone, a od lipca 2019 r. koszty poniesione przez Beneficjenta przed dniem złożenia wniosku w ogóle nie były kwalifikowane. Dzięki tym zmianom dofinansowanie będą mogły uzyskać również osoby, które rozpoczęły, albo zakończyły inwestycję przed złożeniem wniosku o dofinansowanie. Zmiana ta z pewnością przyczyni się w  najbliższej przyszłości do zwiększenia liczby Beneficjentów o osoby, które zdecydują się skorzystać z Programu już po zrealizowaniu przedsięwzięcia.

Program Czyste Powietrze w początkowej fazie jego wdrażania był skierowany nie tylko do budynków istniejących, ale również tych, które nie zostały jeszcze oddane do użytkowania. Do tej pory właściciele budynków nowo budowanych mogli liczyć na wsparcie dotacyjne do instalacji wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła oraz odnawialnych źródeł energii w formie pożyczki. W obecnej odsłonie Programu przedsięwzięcia realizowane w nowo budowanych budynkach zostały jednak, zgodnie z zapowiedziami Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, całkowicie wykluczone z dofinansowania.

Warte podkreślenia jest włączenie do wsparcia dotacyjnego również mikroinstalacji fotowoltaicznych, które dzięki realizowanemu od sierpnia 2019 r. Programowi Mój Prąd cieszą się ogromną popularnością wśród właścicieli budynków jednorodzinnych. Dotychczas w Programie Czyste Powietrze dofinansowanie na ten zakres było udzielane jedynie w formie niskooprocentowanej pożyczki. Dzięki integracji z Programem Mój Prąd nie będzie już konieczności składania dwóch osobnych wniosków na termomodernizację i zabudowę mikroinstalacji fotowoltaicznej. Przy czym ubiegając się o dofinansowanie do fotowoltaiki nie można uzyskać dotacji równocześnie z Programu Czyste Powietrze i Programu Mój Prąd. Ponadto przewidziano bonus za instalację niskoemisyjnych źródeł ciepła oraz zastosowanie systemów opartych na odnawialnych źródłach energii. Osoby, które w swoich domach zdecydują się na zainstalowanie źródeł ciepła o podwyższonym standardzie mogą liczyć na zwiększony poziom dofinansowania.

Przy wprowadzaniu zmian, nie zapomniano też o mieszkańcach, którzy już posiadają źródło ciepła spełniające wymogi techniczne Programu, a chcą inwestować dalej w poprawę efektywności energetycznej swojego budynku. Dla tych osób przewidziano dofinansowanie w formie dotacji na realizację zadań związanych z ociepleniem przegród budowlanych, wymianą stolarki okiennej i drzwiowej oraz wentylacją mechaniczną z odzyskiem ciepła. Z tej opcji skorzystać mogą również ci, którzy otrzymali już dofinansowanie na „starych” zasadach. Jednak zakres zadania w ramach składanego na aktualnym wzorze wniosku nie może pokrywać się z tym, na który dofinansowanie zostało już udzielone. Za wyjątkiem tej sytuacji aktualnie dofinansowanie może zostać udzielone tylko raz na jeden budynek jednorodzinny lub wydzielony w nim lokal mieszkalny. Dofinansowanie na wymianę stolarki okiennej i drzwiowej oraz dociepleniem budynku nie będzie udzielane w budynkach, na budowę których uzyskano pozwolenie po 31.12.2013 r.

Kluczowym elementem Programu Czyste Powietrze 2.0 jest poszerzanie dotychczasowych i uzyskiwanie nowych kanałów dystrybucji środków, dzięki czemu Program będzie mógł stać się jeszcze bardziej dostępny dla szerokiego grona potencjalnych Beneficjentów. Zaangażowanie w realizację Programu sektora bankowego, który będzie źródłem finansowania uzupełniającego i pomostowego w postaci kredytów bankowych wraz z dotacją na ich częściową spłatę sprawi, że realizacja przedsięwzięcia niejednokrotnie stanie się w ogóle możliwa dla mieszkańców, którzy bez tego narzędzia wsparcia, ze względów finansowych nie mogliby sobie pozwolić na kompleksową termomodernizację swoich domów. W dalszym ciągu pogłębiana ma być współpraca
z gminami. Do tej pory WFOŚiGW w Katowicach podpisał porozumienie z 33 gminami województwa śląskiego. Dzięki temu ich mieszkańcy mogą składać wnioski o dofinansowanie w punktach przyjmowania wniosków bezpośrednio w swoich urzędach miast i gmin. Tam też odbywają się konsultacje i wstępna weryfikacja wniosków. Gminy będą odgrywać również dużą rolę po uruchomieniu naboru dla Beneficjentów o podwyższonym poziomie dofinansowania, ponieważ dofinansowanie dla tych osób będzie udzielane na podstawie wydawanych przez nie zaświadczeń o dochodach. Dużym ułatwieniem będzie możliwość składania wniosków całkowicie online w serwisie gov.pl. W planach jest również stworzenie platformy internetowej z bazą urządzeń, materiałów i usług spełniających wymogi techniczne Programu.

Wprowadzone zmiany, w tym w szczególności uproszczenie procedur sprawią, że czas rozpatrywania wniosków o dofinansowanie skróci się do 30 dni, czego naturalną konsekwencją będzie szybsza wypłata dotacji Beneficjentowi, który dzięki swojej decyzji o likwidacji starego, nieefektywnego i szkodliwego „kopciucha”, będzie mógł nie tylko cieszyć się z korzyści zdrowotnych, finansowych i ekologicznych jakie ona za sobą niesie, ale również poczuć satysfakcję ze swojego własnego wkładu na rzecz wspólnej walki o czyste powietrze.