Decyzja o rozwiązaniu małżeństwa przez rozwód jest jedną z najtrudniejszych jaką podejmuje się w życiu. Zanim ją podejmiemy należy rozważyć czy zachodzą przesłanki do rozwodu i na jaką formę rozwodu się z decydujemy tzn. czy na rozwód bez orzekania o winie czy z orzeczeniem, która ze stron jest odpowiedzialna za rozkład pożycia małżeńskiego.
Należy podkreślić, iż kodeks rodzinny i opiekuńczy przewiduje przesłanki pozytywne i negatywne rozwodu. Obligatoryjnym warunkiem orzeczenia każdego rozwodu, zgodnie z art. 56 § 1 k.r.o., jest zupełny i trwały rozkład pożycia małżeńskiego (przesłanka pozytywna). Rozkład pożycia małżonków jest zupełny, gdy wszystkie więzy łączące małżonków (duchowe, fizyczne i gospodarcze) uległy zerwaniu. O trwałości rozkładu pożycia mówimy wtedy, gdy doświadczenie życiowe, pozwala przyjąć, że powrót małżonków do pożycia już nie nastąpi.
Same pozytywne przesłanki rozwodu jednak nie wystarczą, aby uzyskać rozwiązanie małżeństwa przez sąd. Do orzeczenia rozwodu nie może także zaistnieć przesłanka negatywna. Do negatywnych przesłanek zaliczamy z kolei: dobro wspólnych małoletnich dzieci, żądanie rozwodu przez małżonka wyłącznie winnego rozkładu pożycia, w sytuacji, gdy drugi z małżonków nie wyraża zgody na rozwód albo gdy rozwód jest sprzeczny z zasadami współżycia społecznego.
Rozstrzygnięcie, czy i które z małżonków ponosi winę rozkładu pożycia (art. 57 § 1 k.r.o.) ma wobec tego kluczowe znaczenie dla ustalenia czy rozwiązanie małżeństwa przez rozwód jest w ogóle dopuszczalne. W świetle art. 57 § 1 k.r.o orzeczenie o winie w procesie rozwodowym jest obligatoryjne, a tylko na zgodne żądanie małżonków sąd może go zaniechać i orzec rozwód bez orzekania o winie. W pozostałych przypadkach sąd ustala, który z małżonków ponosi winę za rozpad małżeństwa i orzeka rozwód z winy obojga małżonków, jeżeli wina jest obustronna albo z winy wyłącznej jednego z nich, gdy materiał dowodowy zgromadzony w sprawie, jednoznacznie wskazuje, iż przyczyną rozpadu małżeństwa było zawinione zachowanie jednej ze stron.
Do najczęstszych przesłanek rozwodu zawinionych zalicza się: zdradę małżeńską, alkoholizm, narkomanię, uzależnienie od hazardu, przemoc fizyczną i psychiczną.
Orzeczenie o winie ma również bardzo istotne znaczenie w kwestii alimentów na rzecz byłego małżonka. Zgodnie bowiem z art. 60 § 1 k.r.o. małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia i który znajduje się w niedostatku, może żądać od rozwiedzionego drugiego z małżonków dostarczania środków utrzymania w zakresie odpowiadającym usprawiedliwionym potrzebom uprawnionego oraz możliwościom zarobkowym i majątkowym zobowiązanego.
Powyższe wskazuje, iż przy orzeczeniu o winie wspólnej małżonków, alimentów może żądać tylko ten małżonek, który znajduje się w niedostatku tzn. nie jest w stanie zaspokoić swoich bieżących, niezbędnych kosztów utrzymania koniecznych do samodzielnej egzystencji.
Inaczej sytuacja wygląda przy winie wyłącznej. W myśl bowiem art. 60 § 2 k.r.o.
Jeżeli jeden z małżonków został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia, a rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego, sąd na żądanie małżonka niewinnego może orzec, że małżonek wyłącznie winny obowiązany jest przyczyniać się w odpowiednim zakresie do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego, chociażby ten nie znajdował się w niedostatku. Dyspozycja tego przepisu wskazuje nam, iż w takiej sytuacji, możemy żądać alimentów, nawet, wtedy, gdy nie znajdujemy się w niedostatku, ale w skutek rozwodu nasza sytuacja materialna uległa znacznemu pogorszeniu tzn. obniżył się nasz standard życia.
Konkludując, należy wskazać, iż wina przy rozwodzie ma kluczowe znaczenie dla kwestii rozwiązania małżeństwa i nie należy jej bagatelizować, gdyż może ona rodzic poważne konsekwencje prawne.
Adwokat Krzysztof Jupowicz