Śląsk na drugim miejscu wśród regionów o najwyższej absencji chorobowej? Więcej na temat poprawy tej sytuacji w debacie ekspertów.

Według danych Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w 2017 roku liczba dni absencji chorobowej w województwie śląskim wyniosła już blisko 40 000 dni, co plasuje region na niechlubnym, drugim miejscu w kraju. Ponadto na Śląsku wystawiono najwięcej w kraju, bo aż 2 719 tys. zaświadczeń lekarskich z tytułu choroby własnej. Absencja zawodowa Śląska stała się przyczynkiem do zorganizowania spotkania środowisk odpowiedzialnych za profilaktykę i działania prozdrowotne w celu wypracowania standardów zapobiegania chorobom w śląskich zakładach pracy.

Podczas konferencji  cyklu edukacyjnego „Zdrowie Człowiek Profilaktyka” omawiano sytuację w regionie, możliwości profilaktyki, poprawy stanu zdrowia i bezpieczeństwa pracowników. Eksperci mówiąc o priorytetach zwrócili szczególną uwagę na zakażenia wywołane przez kleszcze, bakterie meningokokowe i pneumokokowe. Nie zabrakło również informacji

o prawach i obowiązkach pracodawców w tym zakresie, a także przykładów orzecznictwa. Przedstawiono badania dowodzące, że pracownicze programy profilaktyczne, w tym szczepienia, zwłaszcza w grupach ryzyka zawodowego, dają wymierne korzyści ekonomiczne wynikające ze skutecznej profilaktyki.
W trakcie spotkania uczestnicy otrzymali kompleksową wiedzę na temat mechanizmów wdrażania działań prewencyjnych a także korzyści płynących z wprowadzania programów zdrowotnych w miejscu pracy.

– Choroby zakaźne stanowią drugą pod względem zgłaszanej liczby schorzeń wśród chorób zawodowych. Wiążą się one z ogromnymi kosztami dla pracodawcy, zarówno bezpośrednimi, związanymi z kosztami leczenia, jak i pośrednimi, czyli stratami produktywności, kosztami absencji, spadkiem wydajności pracownika. Wśród nich dużą część stanowią choroby odkleszczowe. Kleszcze są zagrożeniem nie tylko w kompleksach leśnych. Występują również na terenie miast: w parkach, na skwerach czy placach zabaw. Wywołują wiele niebezpiecznych dla zdrowia i życia chorób takich jak borelioza czy kleszczowe zapalenie mózgu, którym nie są już tylko zagrożone wschodnie regiony Polski, ale również zachodnio-środkowe, w tym również Śląsk – mówi dr n. med. Jarosław Gruszka, wieloletni adiunkt w Klinice Pediatrii i Chorób Infekcyjnych Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu.

Z danych raportu pt.: „Szczepienia przeciw pneumokokom w populacji osób dorosłych w Polsce. Analiza bieżąca”wynika, że absencja chorobowa istotnie maleje po szczepieniach przeciw pneumokokom (w pierwszym roku o 18%, w drugim – o 21,4%). Wśród chorych ze schorzeniami dolnych dróg oddechowych absencja chorobowa spada w stosunku do absencji notowanej przed szczepieniem odpowiednio o 23 i 60,3%. U osób z rozpoznaniem chorób układu krążenia spadek wynosi 25%

w pierwszym roku i 38% w drugim roku po szczepieniu. Spadek dotyczy nie tylko całkowitej liczby dni zwolnienia lekarskiego w roku, ale także liczby pacjentów korzystających ze zwolnień. Biorąc do analizy koszt pośredni jednego dnia nieobecności pracy (wg rachunku po czynnikach kosztów produkcji – ok. 300 zł) średnie zmniejszenie kosztów pośrednich na jednego zawodowo aktywnego szczepionego
w pierwszym roku po szczepieniu wynosi 173 zł, a w drugim – 204 zł, dla chorób dolnych dróg oddechowych odpowiednio: 886 i 2307 zł.

Częsta absencja spowodowana chorobą generuje dla pracodawcy nie tylko dodatkowe koszty, ale wymusza stałe zmiany w organizacji pracy. Jak pokazują liczne przykłady, profilaktyka w miejscu pracy – to inwestycja, nie koszt.

 – Zarówno jako przedsiębiorca, ale także prezes Fundacji „Aby Żyć”, zachęcam firmy do wdrażania i finansowania działań w zakresie profilaktyki chorób odkleszczowych, stanowiących zagrożenia dla zdrowia i życia pracowników. Są to działania skuteczne i efektywne kosztowo. Zestawiając koszt szczepienia ze skalą uzyskanych oszczędności otrzymamy zwrot z tej inwestycji w postaci zmniejszenia chorobowości, a co za tym idzie zmniejszenia absencji i większej produktywności. Firma, która stwarza bezpieczne i zdrowe miejsce pracy tylko zyskuje. – mówi Andrzej Kuczara Prezes Fundacji Aby Żyć, współorganizator wydarzenia. – Bardzo ważna jest również edukacja pracowników. Takie spotkania jak to dzisiejsze służą pokazaniu dobrych praktyk, kierunków działań, aby były one najbardziej efektywne
i przynosiły jak najwięcej korzyści – dodaje Kuczara.

Obowiązki pracodawcy wobec pracowników narażonych na czynniki biologiczne reguluje Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 22 kwietnia 2005 r. w sprawie szkodliwych czynników biologicznych dla zdrowia w środowisku pracy oraz ochrony zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki. Szkodliwe czynniki biologiczne zostały podzielone na cztery grupy zagrożenia. Krętki boreliozy zostały zaliczone do grupy drugiej, a wirus kleszczowego zapalenia mózgu (wariant środkowoeuropejski) do grupy trzeciej. Do tej zalicza się czynniki, które mogą wywoływać u ludzi ciężkie choroby, są niebezpieczne dla pracowników, a ich rozprzestrzenienie w populacji ludzkiej jest bardzo prawdopodobne oraz zazwyczaj istnieją w stosunku do nich skuteczne metody profilaktyki lub leczenia. W przypadku narażenia na działanie szkodliwych czynników biologicznych zakwalifikowanych do grupy trzeciej, do obowiązków pracodawcy należy m.in. zapewnianie pracownikom środków ochrony zbiorowej lub – jeśli w inny sposób nie można uniknąć narażenia – zapewnienie im środków ochrony indywidualnej, odpowiednich do rodzaju i poziomu narażenia, organizowanie systematycznych szkoleń, prowadzenie rejestru pracowników narażonych na działanie ww. szkodliwych czynników biologicznych w formie elektronicznej lub księgi rejestrowej – poinformowanie pracowników o badaniach lekarskich, z których mogą skorzystać.

– W przypadku niedopełnienia obowiązku ochrony zdrowia Pracownik może żądać zwrotu kosztów leczenia, wyłożenia z góry kosztów potrzebnych na leczenie, zadośćuczynienia za krzywdę, przyznania renty czy też poniesienia kosztów przygotowania do innego zawodu. Dlatego pracodawca zobowiązany jest z należytą starannością podejmować niezbędne działania, zmniejszające do minimum ryzyko utraty życia lub uszczerbku na zdrowiu pracowników – uprzedził mec. Bartosz Fogel, ekspert projektu „Zdrowie Człowiek Profilaktyka”.

Przykłady orzecznictwa:

1. Powód podczas pełnienia zasadniczej służby wojskowej uległ zakażeniu bakterią, która wywołała
   u niego posocznicę meningokokową. Sąd Apelacyjny w Szczecinie w 2013 r. uznał, iż okoliczności niniejszego przypadku przemawiały za przyjęciem odpowiedzialności na zasadzie słuszności
   i zasądził od pozwanego Skarbu Państwa – jednostki wojskowej (w której doszło do zakażenia) kwotę 500.000 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę.
2. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku już w 2009 roku uznał, że praca na stanowisku elektromontera w zakładzie energetycznym może spowodować narażenie na kontakt z czynnikiem biologicznym i uzasadniać zaszczepienie pracownika przeciwko kleszczowemu zapaleniu mózgu.

– Należy rozważyć czy, potencjalnie podczas wykonywania czynności, pracownik może być narażony na kontakt ze szkodliwymi czynnikami, niezależnie od tego czy takie zagrożenie wystąpiło wcześniej na terenie zakładu pracy albo na pobliskim obszarze. Dlatego oceniając, czy pracownik jest narażony na działanie czynników biologicznych, należy wziąć pod uwagę nie tylko rodzaj stanowiska pracy ale rodzaj czynności rzeczywiście wykonywanych na tym stanowisku – podsumował mec. Fogel.

Projekt „Zdrowie-Człowiek-Profilaktyka” skierowany do przedstawicieli samorządów i pracodawców, osób zarządzających zasobami ludzkimi oraz mających wpływ na kształtowanie polityki zdrowotnej
w przedsiębiorstwie z całej Polski. Celem inicjatywy jest zwracanie uwagi na potrzebę angażowania się w profilaktykę chorób zakaźnych (zestawienie kosztów chorób z kosztami działań profilaktycznych), edukacja nt. priorytetowych obszarów zdrowotnych (na czym warto się skupić, w co inwestować), budowa motywacji do inwestowania w programy profilaktyczne, wskazywanie korzyści płynących z inwestycji
w profilaktykę chorób (np. wizerunkowych, ekonomicznych, biznesowych, zdrowotnych, rekrutacyjnych), dostarczanie informacji nt narzędzi, które ułatwią efektywne wdrażanie, przeprowadzenie i ewaluację działań oraz dostarczanie praktycznej wiedzy nt pozyskiwania alternatywnych środków do realizacji działań z zakresu profilaktyki ze środków unijnych.

– Zachęcam gorąco pracodawców do korzystania z gotowych rozwiązań dostępnych na stronie programu. Oprócz analiz i danych statystycznych oraz regulacji prawnych można znaleźć tam przykłady działań, dobre praktyki oraz porady i wskazówki, w tym informacje o dodatkowym finansowaniu, które pomogą osiągnąć zamierzony cel – zbudowanie zdrowego miejsca pracy. Zachęcam także do korzystania z przygotowanego przez naszych ekspertów poradnika – VADEMECUM  PRACODAWCY. W ramach programu oferujemy również wsparcie współpracujących z nami ekspertów w kompleksowym planowaniu i wdrażaniu programów profilaktyki zdrowotnej w firmie. Osoby zainteresowane uzyskaniem szerszych informacji na temat możliwości przeprowadzenia programu profilaktycznego w zakładzie pracy lub indywidualnym spotkaniem proszone są o kontakt  mailowy – zachęca Tomasz Jan Prycel, współtwórca projektu „Zdrowie Człowiek Profilaktyka”.

Spotkanie zorganizowane zostało w ramach ogólnopolskiego cyklu edukacyjnego „Zdrowie Człowiek Profilaktyka” we współpracy z Powiatową Stacją Sanitarno-Epidemiologiczną w Katowicach oraz Wojewódzkim Ośrodkiem Medycyny Pracy w Katowicach.