Po spotkaniach konsultacyjnych i warsztatach z mieszkańcami Zakład Zieleni Miejskiej odebrał od wykonawcy projekty zagospodarowania przestrzeni przy 4 przystankach komunikacji publicznej oraz nowego zieleńca przy katowickim rynku. To inwestycje, które zostaną zrealizowane w Katowicach w ramach projektu UPSURGE. Całość będzie gotowa do końca 2024 r.

– W Katowicach chętnie wprowadzamy rozwiązania, które mają przeciwdziałać negatywnym skutkom zmian klimatu. Jednym z przykładów jest projekt UPSURGE, który wdrażamy razem z Instytutem Ekologii Terenów Uprzemysłowionych. Wszyscy zdajemy sobie sprawę, że w dzisiejszych czasach konieczna jest inwestycja w zielone przestrzenie, szczególnie w dużych miastach. W Katowicach budujemy kolejne parki, wprowadzamy zieleń w gęstą miejską zabudowę, jak np. na ul. Dworcowej, al. Korfantego czy w ostatnim czasie ul. Warszawskiej, a co ważne również sami mieszkańcy angażują się w zielone projekty np. poprzez Zielony Budżet – podkreśla Marcin Krupa, prezydent Katowic. – W ramach projektu UPSURGE zagospodarujemy pięć miejsc, w których będziemy prototypowali w naszych warunkach przeciwdziałanie miejskim wyspom ciepła – dodaje prezydent.

Mieszkańcy Katowic aktywnym uczestnikiem procesu projektowania i wdrażania inwestycji

W ramach projektu UPSURGE, projektując zielone przystanki czy oazę na Rynku korzystano w dużej mierze z pomysłów mieszkańców. Dla każdej lokalizacji odbyły się po 3 warsztaty – łącznie 15, zaczęły się latem 2022 r. i trwały przez cały 2023 r. Pierwsze miały charakter roboczy – wspólnie z mieszkańcami i radami dzielnic tworzone były koncepcje. Na drugich projektanci przedstawiali pierwsze koncepcje projektów i razem z mieszkańcami omawiane były ewentualne zmiany. Na ostatnich warsztatach prezentowane były ostateczne wersje projektów. W grudniu 2023 r. projekty zostały ukończone. Zebrane zostały także wymagane pozwolenia na realizację tych inwestycji.

Na tym jednak nie kończy się proces współpracy z mieszkańcami. W pierwszej połowie 2024 r. uruchomione zostanie tzw. Laboratorium Miejskie jako eksperymentalna przestrzeń współpracy ekspertów z mieszkańcami i interesariuszami. – Wspólnie z ZZM, przy współpracy z radami dzielnic, szpitalem na Ochojcu oraz Miastem organizowane będą spotkania, warsztaty, działania promocyjne, konkursy artystyczne skierowane do różnych grup społecznych, które mają przede wszystkim uzmysłowić, jak istotną rolę odgrywa przyroda w mieście i jakie korzyści mieszkańcy mogą z niej czerpać. Chcemy też zmobilizować społeczności lokalne do kreowania nowych zielonych miejsc w Katowicach – informuje Izabela Ratman-Kłosińska z Instytutu Ekologii Terenów Uprzemysłowionych.

4 przystanki i nowe drzewa na Rynku

Przy realizacji tych inwestycji zastosowane zostaną odpowiednio dobrane rośliny, które będą odporne na susze, sól oraz zanieczyszczenie powietrza. Będą one łatwe w pielęgnacji i nie będą wymagały regularnego podlewania czy nawożenia. Jednym z celów zastosowania rozwiązań opartych na przyrodzie jest wykorzystanie takich gatunków, które generują jak najmniejsze koszty utrzymania.

Pierwszym z miejsc będzie zielony przystanek autobusowy Ochojec Szpital przy ul. Ziołowej. Obok przystanku posadzone zostaną trzy drzewa dające cień, a wokół krzewy, byliny, trawy ozdobne. Nad przystankiem powstanie roślinny dach. Kolejna realizacja to zielony przystanek autobusowy przy ul. Jagiellońskiej. Zyska on zielony dach, który opóźni spływ wody deszczowej i obniży temperaturę. Posadzone zostaną niskie krzewy, byliny, trawy oraz rośliny pnące. Dużo zieleni zyska również przystanek autobusowy Dąb Kościół przy ruchliwej ul. Chorzowskiej. Miejsce to charakteryzuje się wysokim poziomem hałasu, porywami wiatru oraz nasłonecznieniem. Dodatkowo przestrzeń wokół przystanku jest bardzo niewielka, więc projekt jest tu bardzo wymagający. Na wiacie przystanku pojawi się roślinny dach gromadzący wodę z opadów. Natomiast część brukowanej powierzchni zostanie zastąpiona krzewami ozdobnymi, bylinami, trawami i pnączami. Kolejna lokalizacja to przystanek autobusowy przy słynnej rzeźbie Żyrafy w Parku Śląskim. Pomimo sąsiedztwa parku, na przystanku przy słonecznej pogodzie nie ma się gdzie schronić przed dokuczliwym skwarem. W tym miejscu powstanie zielony dach, a obok przystanku posadzony zostanie klon polny. Oprócz tego pojawi się tam duża ilość niskiej roślinności – krzewy ozdobne, byliny, trawy, winorośl na podporach.

Ostatnim miejscem będzie zielona oaza na Rynku. Fragment placu przed wejściem do byłego budynku Muzeum Śląskiego zostanie odbrukowany. W tym miejscu posadzone zostaną dwa drzewa oraz byliny, krzewy ozdobne i trawy wieloletnie. Dzięki temu mieszkańcy zyskają nowe miejsce do wypoczynku.  Wykonawcą projektów jest biuro 44STO z Gliwic.

W I kwartale 2024 r. ogłoszony zostanie przetarg na realizację prac w terenie. Całość powinna być gotowa do końca 2024 r.

UPSURGE w Katowicach

Celem projektu UPSURGE jest wypracowanie skutecznych rozwiązań dla poprawy jakości życia mieszkańców w aspekcie polepszenia jakości powietrza oraz przeciwdziałania innym skutkom zmian klimatu przez obniżenie temperatury czy ułatwienie retencjonowania wody.

– Rozwiązania oparte na przyrodzie to nie tylko zielone przestrzenie w mieście, bowiem wykorzystując naturalne procesy i właściwości przyrody wspomagające nas w walce ze zmianami klimatu, zyskujemy jednocześnie szereg innych korzyści społecznych i ekonomicznych, które należy uwzględniać planując tego typu przedsięwzięcia. Właśnie na tę wielofunkcyjność rozwiązań opartych na przyrodzie i ogromny potencjał ich wykorzystania chcemy zwrócić uwagę w projekcie – stwierdza dr Anna Starzewska-Sikorska z Instytutu Ekologii Terenów Uprzemysłowionych. To na przykład nowe przestrzenie dla rekreacji mieszkańców i zachęcania do spędzania czasu na wolnym powietrzu, nowe miejsca pracy w firmach oferujących rozwiązania techniczne takie jak zielone dachy, ściany, sadzonki czy zajmujących się utrzymaniem zieleni.

W projekcie biorą udział miasta – m.in. Belfast, Breda, Budapeszt, Maribor, a także instytucje naukowe, firmy i organizacje pozarządowe z 13 krajów Europy.

W Katowicach za realizację inwestycji w ramach projektu odpowiada Zakład Zieleni Miejskiej. Dzięki dofinansowaniu uzyskanemu na realizację projektu ze środków Programu na rzecz Badań i Innowacji Unii Europejskiej Horyzont 2020, miasto wyda na ten cel 2,1 mln zł. Instytut Ekologii Terenów Uprzemysłowionych jest partnerem merytorycznym projektu, odpowiadającym za współtworzenie przewodnika zielonej odnowy miejskiej na poziomie europejskim, współpracę z mieszkańcami oraz działania promocyjne i upowszechniające.

Zielone inwestycje w Katowicach

Miasto Katowice co roku inwestuje w powiększanie powierzchni zielonych. Obecnie budowane i rewitalizowane są cztery parki, które dadzą mieszkańcom więcej przestrzeni wśród zieleni. Dużą popularnością cieszy się także program wCop drzewo, który daje mieszkańcom możliwość proponowania miejsc, gdzie powinny zostać posadzone drzewa. Oprócz tego ZZM prowadził w ostatnim czasie kilka dużych projektów – m.in. rewitalizację stawu Starganiec, Kozubek, otwarcie stanicy wodnej przy stawie Morawa, zazielenienie ul. Warszawskiej czy przestrzeni między Rondem a Rynkiem.

Zakład Zieleni Miejskiej postawił w Katowicach dotychczas trzy zielone przystanki w 2022 r. – na ul. Kościuszki (przy basenie Brynów), na ul. Sokolskiej oraz przy ul. Radockiego. Dodatkowo wiosną 2023 r., w ramach współpracy Katowic z firmą AMS w mieście ustawione zostały 22 przystanki z zielonym dachem.

Projekt UPSURGE „Wzmocnienie wdrażania w miastach rozwiązań opartych na przyrodzie w ramach utworzonego Europejskiego Przewodnika Odnowy Miejskiej” jest współfinansowany z programu Horyzont 2020, nr umowy grantowej 101003818. Więcej informacji można znaleźć na stronie internetowej upsurge-project.eu.

Opracowanie: Wydział Komunikacji Społecznej Urzędu Miasta Katowice