Nō, tōż mōmy dzisiŏj festelnie jankorny dziyń, dziyń Wszyjskich Świyntych. Jes ci to taki dziyń we kerym trza na isto fest wybrymzować i pomedikować ło tych wszyjskich, kerych już sam snami niy ma, ło tych, kerzy już łodyjńszli, ło tych, kerych i fresulek czowiek gynał niy boczy, niy pamiyntŏ. A zdŏ sie przeca, co tak blank niydŏwno, możno jesce wczorej abo tydziyń tymu nazŏd, czowiek sie do kupy śniymi wszyjskimi radowŏł, chichrŏł, gŏwyndziōł a już ci dzisiŏj przijńdzie ino jedna świycka łozżygać, możno i niy na włŏściwym grōbie, ino kajś przi krziżu, przi bożyjmynce. Potrza nad tōm śmiyrciōm bliskich, cudzych i włŏsnōm moc poślynczeć i fest pomedikować. Łōna przilazuje zawdy ino rōłz, chocia idzie jōm ujzdrzić kŏżdydziyń kole siebie. Wiycie, niy znōm tego chopa, niy miarkuja fto to jes, alech wysznupŏł kajsik te sztrofki, ftore sztimujōm ku tyj przileżitość a kere napisŏł ci bōł jedyn istny – Andrzej Baterowicz ze Sydney we Australii:
„Błądzimy po cmentarzach
wzniesionych w kraju ojców,
bolejących nad naszą słabością
– krzyże wbite w ziemie
i w cień po zabitych,
liście na mogiłach jak łuski.
Dzisiaj modlimy się rzadziej i ciszej
zapalając znicze, które nie zastąpią światła
i parząc palce w płomykach,
które nie rozpalają już serc,
patrzymy jak złoty cielec tańczy
na kościach przodków i relikwiach.
Ustępujemy przed nocą, która poroniła dzień.
Ustępujemy przed wiatrem, który uśpił nam dusze.”
Ja, szłoby sam jesce takich sztrofek mocka wciepnōńć, ale tak by tak na nic to tym tam we tych trułach, we tych mogiyłach żŏdnymu ze umrzitych niy przidŏ. Łōnym ino łostała naszŏ pamiyńć łō Nich, tyn jedyn pŏciorek, kery blank po gibku porzykōmy i łoświycymy ta jedna chocia świycecka. Pisŏł ci tyż kejsik jedyn nasz srogi Ślōnzŏk Joseph von Eichendorff, co i my sie sztyjc fest zwyrtōmy:
„I jak ta zegara wskazówka na wieży –
ciągle wraca i świata historię mierzy –
i nikt nie odgadnie gdy krąży –
którędy też w naszą przyszłość podąży.”
i blank niy miarkujymy kaj tyż i my zmiyrzōmy, podwiyl nŏs ta gryfnŏ paniczka ze tōm kosōm do sia niy napytŏ.
Nō, i drugigo listopada. Nasze Zaduszki a tak po prŏwdzie, to tyn dziyń we kerym spōminōmy naszych przocieli, pociotkōw, fest bliskich, kerym sie już zemrziło – dziyń poświyncōny zmarłym. Te dwa dni, to sōm na isto take dni, kere skłōniajōm ludzi jesce żywych do duchowygo kōntaktu ze inkszymi, abo ze żywymi abo tyż i ze umrzitymi. I niy kwiŏtek, niy jakisik kranc, kere sōm ważne, ale duchōwe nŏtury pomŏgajōm nōm przeżyć te dnie. Idzie być blank poblisku ludzi, kerych zezwłoki spoczywajōm kajsik fōrt, kyns drōgi, wiela kilomyjtrōw łod nŏs i choby to niy wiem kej bōło.
I sam mi sie terŏzki spōmnieli szykowniste słōwecka Samuela Adalberga:
„Dzień Zaduszny bywa pluśny,
Niebo płacze, ludzie płaczą,
A ubogich chlebem raczą,
rozdając jałmużnę za duszyczki różne.”
Dziyń Zaduszny, Zaduszki abo Dziady – fajrowane drugigo listopada – jes takim dniym rzykaniŏ za ludzi zmarłych, kerych duszycki łoczekujōm we czyścu na łostateczny tref ze Pōnbōczkiym. We Zaduszki spōminōmy naszych umrzitych, kerym na gwŏłt potrza jesce łoczyszczyniŏ, kere jesce mogōm cosik we wiycznym życiu erbnōńć bez te nasze rzykani.
I ta jedna jedzinŏ świycka, maluśko takŏ lampecka, choby i w dōma lebo kole krziża na drōdze, na ceście. Bo możno i nōm kejsik bydzie tyj świycki potrza; przeca żŏdyn niy poradzi zmiarkować kej i kaj nasz Pōnboczek nŏs do sia napytŏ. Możno i jes sam deczko jankoru, ale kej mŏ niy być, kej już łod poruch dni sie na tych Wszyjskich Świyntych, sam u nŏs jak kŏżdyrok, zawdy festelnie rychtujymy. A dejcie tyż jesce terŏzki na jedne pozōr! Miyjmy we srogij zocy wszyjskie smyntŏrze, wszyjskie grōby. Niżby fto wlŏz, wkarycōł sie ze swojimi charbołami na czyjŏś mogiyła, niech skorzij spomiarkuje, co deptŏ po zmarłym. Smyntŏrz, to niy ma plac do gracek we „chowanego”!!!
Muszymy mieć we reszpekcie i srogij zocy kyrchowy, bo przecamć wszyjsko co ziymskie idzie ku łostatkowi, przemijŏ, a dyć tōż my kejsik tyż bydymy poczywać, lygać na tym miyjscu i tyż bydymy kcieć, pragnōńć świytego pokoju.
Ojgyn z Pnioków
wybrymzować – wyhamować, zwolnić;
fresulka – twarzyczka;
łozżygać – zapalić, rozpalić;
bożomynka – krzyż przydrożny;
wysznupać – wyszukać, znaleźć;
truła – trumna;
kranc – wieniec;
kajsik fōrt – gdzieś daleko;
wkarycyć sie, wkaryczyć sie – wejść gdzie nas nie proszono;